Geen Jezus zonder kerk, geen kerk zonder Christus

Kun je Jezus ‘hebben’ zonder kerk? Nee. Maar kun je een kerk hebben zonder Christus? Kom nou!

Leonard Sweet en Frank Viola hebben THE JESUS MANIFESTO gepubliceerd, waarvan de vertaling binnenkort in Nederland zal uitkomen. Zij haken aan bij het bekende syndroom dat wij ADHD noemen, maar dat in Amerika meestal ADD wordt genoemd, Attention Deficit Disorder – en hun stelling is dat de kerk lijdt aan een ‘Jesus Deficit Disorder’. Het is hoog tijd voor een manifest voor Jezus; laten we elkaar oproepen onze aandacht en toewijding weer onverdeeld op Hem te richten, zeggen Sweet & Viola. Op de Nationale Synode heeft ds. Teun van der Leer daarvoor ook een vurig pleidooi gehouden.

Maar alsjeblieft geen Jezus die ook los verkrijgbaar is! Er is (misschien wel sinds de Verlichting, als Charles Taylor gelijk heeft) een overdosis aan individualisme in het christendom meegekomen. De vraag is urgent: hoe moet de relatie zijn tussen de kerk en Christus, Christus en de kerk – en vandaar weer naar de wereld? Want het christendom kan niet een persoonlijk onderonsje zijn tussen Jezus en onze ziel, terwijl we elkaar en de rest van de wereld laten stikken. Geen Jezus zonder kerk, als privé en particulier geloofsleven zonder anderen. Maar ook geen kerk zonder Christus. Een beeeld: Christus en zijn Lichaam, de Gemeente. De Kerk, de belichaming van Christus

Het lijkt me dat tijdens het Derde Lausanne Congres voor Wereldevangelisatie in Kaapstad terecht de keuze is gevallen op basisbijbelstudies vanuit de zes hoofdstukken van de Efezebrief. Iedere ochtend was de vaste discipline, alvorens wij ons gingen bezig houden met allerlei belangrijke thema’s, ons eerst in kleine groepjes van vijf of zes mensen bijeen te zetten, met dit Bijbelboek voor ons, in gebed, Schriftstudie en aanbidding.

 

De Brief aan de Efeziërs is misschien wel het hoogtepunt van de geschriften van de apostel Paulus. Wij zien daar hoe we in Christus tot in de hoogste hemelen verheven zijn, maar óók hoe we als gewone mensen in de blubber van deze aarde staan. Wij zien het opheffen van de grootste religieuze scheiding die er bestond (tussen Israel en de gojim) maar ook de introductie van de mooiste eenheid, de Gemeente, het lichaam van Christus. Wij zien hoe wijzélf worden opgebouwd en deelnemen aan het groeiproces van de Gemeente, maar ook dat Gods plan door de gemeente uitgaat naar de hele wereld. We worden geconfronteerd met de uitdagingen om samen als Nieuwe Mens in een zondige wereld te leven, heel concreet in onze geloofsgemeenschap, leefgemeenschap (huwelijk en gezin) en werkgemeenschap. En tenslotte leren wij hoe er echte vrede is, maar wel temidden van een heftige kosmische oorlog.

En in deze Brief staat Jezus centraal. Maar niet een Jezus die jou en mij ‘alleen maar’ redt van de hel en in de hemel brengt. De waarheid is in Jezus (4:20). Hij is het ‘prototype’ van de Nieuwe Mens. Zijn lichamelijke aanwezigheid op aarde openbaarde een totaal nieuw, ongekend leven. Maar nu komt het kernpunt van Paulus’ onderwijs: jullie (zegt Paulus) hebben Christus leren kennen (4:20)! ‘Hem die het hoofd [van het Lichaam] is, Christus – en vanuit het hoofd ontleent het Lichaam van Christus, dit ongelofelijke nieuwe fenomeen, alle leven en activiteit.

Wij zijn de belichaming van de opgestane Heer. Zelf is Hij nu in heerlijkheid in de hemel, maar als Hoofd stort Hij voortdurend zijn leven uit in ons, ‘alle heiligen’ (3:18). Is Christus niet meer lichamelijk op aarde? Kijk, Hij is er wél! Hij wordt zichtbaar en tastbaar, krijgt handen en voeten in ons. Temidden van een zondige en duistere en vuile wereld raakt Christus de aarde, lichamelijk, in ons.

Ons probleem was dat wij de prachtige hemel van God niet konden bereiken; nu hebben wij door één Geest de toegang tot de Vader (2:18). Gods ‘probleem’ was dat Hij deze verrotte mensenwereld niet kon bereiken; nu heeft Hij dat gedaan door Jezus, en als vervolg daarop door ons als Lichaam van Christus.

‘De Christus’ (Gr. ho Christos) is Christus mét zijn lichaam, Hoofd en leden.  De Gemeente staat in Christus hoog boven de machten van het kwaad (1:21), maar Christus staat ook in de gemeente midden van de verschrikkingen van de zonde, in de ellende van deze wereld. Wij, de kerk, zijn collectief de manifestatie van God Zelf (5:1vv.). Het kan niet anders, of dit betekent oorlog, waar Gods nieuwe schepping staat tegenover de machten achter de oude schepping (6:10vv.).

Geen Jezus zonder kerk – dat is niet de Christus, onze Heer. Geen kerk zonder Christus – dat is een inhoudsloze en krachteloze kerk, waarin niet de verbinding wordt gelegd tussen God en de wereld.